Jochem leert in die periode wat hij in zijn werk bij de gemeente en tijdens zijn reis als ondernemer in de zorg steeds duidelijker is gaan zien. “ Om de juiste beslissing te nemen moet je als zorgorganisatie of gemeente op het juiste moment over de juiste zorginformatie beschikken van de mensen die in zorg zijn. Het liefst zo integraal mogelijk. En dat kan een enkele organisatie niet alleen.” “Er zijn veel datagedreven initiatieven die als idee fantastisch zijn, maar in de uitvoering stranden”, vertelt hij. Dat wil Jochem anders doen. Hij begint in 2013 dan ook ‘Stichting iLogos: betekenisvolle informatisering’. Hij zoekt de samenwerking met een andere betrokken bedrijven. Ze organiseren samen een netwerk dat betekenisvolle informatisering levert aan zorg en sociaal domein. Dat betekent: met behulp van data inzichten bieden waarmee je een positieve maatschappelijke verandering kunt realiseren. Dus als je met IT aan het leven van individuen waarde kunt toevoegen, dan moet je het doen (#doettt?). Doet het dit niet, dan moet je een andere, niet-technologische oplossing zoeken. Al snel doen er dertien bedrijven (samen 350 medewerkers) mee in de netwerkorganisatie Stichting iLogos om verschillende redenen. Bijvoorbeeld vanwege Jochems goede verhaal, of omdat ze een mooie kans op vernieuwing zien en een deel van het r&d-budget eraan willen besteden.’ Weer anderen zien de commerciële potentie of maken zich ook maatschappelijke zorgen.

Nu is er een sterk netwerk van grote commerciële en niet-commerciële organisaties. En er komen ‘datafabrieken’, die erop gericht zijn om analyses te doen waarvan de resultaten direct toepasbaar zijn in de zorg voor kwetsbare mensen. Eén voorbeeld van een project dat iLogos uitvoerde in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is: hoeveel kinderen komen er in pleegzorg door schuldenproblematiek bij de ouders? Jochem vertelt: “De ene bestuurslaag zei: ‘Geen, of in ieder geval niet bij ons.’ De andere zei: ‘Veel.’ Na stevig doorpraten wilde één gemeente op bestuursniveau goed meewerken. Maar de manager van het wijkteam waarvan we de data zouden gaan analyseren zag het nut niet. ‘Dat wat jullie zeggen gebeurt hier niet. En als dat zou gebeuren, lossen we het zelf wel op.’” Einde project…

Jochem kan gemakkelijk nog een aantal voorbeelden geven, maar in alle gevallen geldt: “Uiteindelijk moeten gemeenten en zorgorganisaties wel samen aan de slag met de inzichten die uit de datafabrieken stromen. Zij moeten besluiten en vervolgens realiseren dat er op basis van de verkregen inzichten daadwerkelijk een duurzame, positieve verandering voor kwetsbare mensen komt. Als dat niet lukt, dan heeft de hele exercitie geen zin gehad.” “We hebben met Stichting iLogos mooie projecten gedaan, veel geleerd, talloze gemeenten en zorgorganisaties leren kennen en nog meer congressen bezocht.”, kijkt Jochem terug. “Inhoudelijk ging het goed, qua omzet was het lastig zaken doen. Van eerste contact tot een opdracht, dat duurt bij gemeenten en in de zorg vaak meer dan twee jaar. Daarnaast was tien jaar geleden het begrip ‘data’ nog vrij ongrijpbaar.” Kort en goed: bij het bovengenoemde pleegzorgproject is er uiteindelijk nooit een dataset door de datafabrieken van iLogos gegaan. “Had je dat wel gedaan, dan had je op wijk- en persoonsniveau (AVG-proof) inzichten gekregen in welke mate dit probleem van schuldproblematiek speelt. Vervolgens ga je in gesprek met gezinnen, om te voorkomen dat ze een jaar later op straat staan”, vertelt Jochem. Wat zijn de lessen die Jochem geleerd heeft? “Principes zijn mooi, maar ze vormen een matige basis onder een bedrijfsmodel. Je kunt wel een goed product hebben en inzichten verhelderen, iemand moet het ook willen gebruiken. Daarbij hield ik vaak lang vol en keerde ik steeds terug naar de maatschappelijke bedoeling van het project. Sommigen zullen dat als drammerig hebben ervaren.” Hij vervolgt: “Ik heb ook geleerd dat bijvoorbeeld gemeentelijke bestuurders en iemand als een wijkteammanager gevangen zitten tussen afwegingen voor wat binnen die gemeente acceptabel is, de eigen loopbaan en het algemeen belang. Transparantie is niet altijd behulpzaam, dan zul je dus ook niet altijd betekenisvolle informatisering inzetten om de benodigde interventies voor kwetsbare mensen te realiseren. En dan loopt het in de uitvoering vast.” Jochem vervolgt: “Veel medewerkers doen het liefst ‘gewoon’ hun werk. Inzet van data en IT voelt eerder als afleiding en niet passend dan als behulpzaam. Zeker in zorg en sociaal domein zijn er, om allerlei redenen, erg veel schotten geplaatst tussen organisaties onderling, en tussen domeinen die elkaar hard nodig hebben.” De laatste jaren valt hem daarnaast sterk op dat er bedrijven ontstaan zijn die vooral goed zijn in aanbesteden, dichtbij tenders zitten en de grote projecten binnenhalen. Terwijl zij niet altijd de gewenste oplossing bieden. Er gaat relatief veel geld naar die complexe megaprojecten. Kleinere en overzichtelijke initiatieven, die bijdragen aan meer transparantie door slimme inzet van automatisering, vissen vaak achter het net. Jochem: “Een accountmanager van een grote IT-club vertelde mij eens: “Als zo’n kleinere organisatie een succesvol project oplevert tegen lage kosten, dan kan iemand bij de gemeente of in de zorgorganisatie alsnog zijn of haar baan verliezen, of er op aangesproken worden. Als daarentegen een groot adviesbureau voor miljoenen een mislukt project oplevert, houdt diegene zijn baan.” Persoonlijk en professioneel is Jochem er ook wijzer van geworden: “Ik heb door persoonlijke ervaringen mijn eigen principes te veel meegenomen op mijn missie om maatschappelijk relevant te zijn. Dit heeft de manier van werken en de omgang met andere partijen soms vertroebeld. Daarnaast heb ik de weerbarstigheid van ‘het systeem’ onderschat en de beperkte vrijheid die medewerkers vaak krijgen om buiten de paden te denken en te werken.” De Stichting iLogos is inmiddels geliquideerd. De investering in een kleine tien jaar was ruim 8.000 uur werkuren door Jochem, terwijl de omzet relatief laag was. De som bij liquidatie was niet batig, maar uiteindelijk heeft hij het met gesloten beurs kunnen afronden. Jochem is nu bezig met de oprichting van een nieuw bedrijf dat min of meer hetzelfde op een commerciële manier gaat doen, samen met een investeringsfonds. Dit bedrijf wordt kleiner, en zal zich bij bestaande allianties aansluiten. Daarbij wil Jochem meer gebruik maken van actuele maatschappelijke bewegingen, die vaak ook al zijn uitgedrukt in nieuwe wet- en regelgeving. De commerciëlere insteek moet iLogos meer focus, meer wendbaarheid en uiteindelijk meer effectiviteit geven.